59. Rajd po Kamienistej Drodze - Pęcice 2025

Pamięć to słowo klucz. Kształtuje przeszłość i przyszłość, wpływa na podejmowanie większości decyzji. Służy do budowania tożsamości. Budujemy ją pamiętając o naszych dziejach, o Powstaniu Warszawskim, a nade wszystko o Powstańcach z IV Obwodu Ochota AK, jak i tych z VII Obwodu „Obroża” (Pruszków, Piastów, Ursus). Chcieli przedostać się do Lasów Chojnowskich w celu przegrupowania i dozbrojenia. Nad ranem 2 sierpnia 1944 r. starli się z siłami niemieckimi na terenie Pęcic. 91 Powstańców straciło życie. Część zginęła w walce, innych rozstrzelano po zakończeniu bitwy i pochowano w zbiorowej mogile. Na jej miejscu, staraniem rodzin poległych i pomordowanych, ich towarzyszy broni oraz dzięki wsparciu społeczeństwa, wzniesiono symbol ich ofiary za Ojczyznę – Pomnik-Mauzoleum.

Jak to się dzieje od wielu lat, organizacja Rajdu „Po kamienistej drodze” nie byłaby możliwa bez współpracy władz Gminy Michałowice, Klubu PTTK „Varsovia” im. Stefana Jaronia Kowalskiego, Oddziału Stołecznego PTTK im. Aleksandra Janowskiego, a także środowiska kombatantów z Ochoty.

Przebieg uroczystości

Tegoroczne uroczystości odbyły się 2 sierpnia 2025 r. Rozpoczęły się od Mszy św. w kościele parafialnym pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Pęcicach, którą celebrował ks. Marek Bednarek. W kazaniu wskazał on, że „Orlęta Pęcickie” oddały życie za wolność i z miłości do Ojczyzny. Ich ofiara przypomina nam, że wolność nie jest dana raz na zawsze. Młodzi Powstańcy stając do walki o wolną Polskę nie pytali, czy im się to opłaca. Wartości wyniesione z domu i szkoły kazały im kierować się zasadą: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. To jest wezwanie do życia z sensem, szczególnie w dzisiejszym świecie uciekającym od odpowiedzialności.

Po zakończeniu Mszy św. jej uczestnicy w pochodzie przeszli pod Pomnik-Mauzoleum na dalszą część uroczystości. Przed pęcickie Mauzoleum przybyło około 250 osób. Wśród przybyłych gości znaleźli się przedstawiciele rodzin poległych i pomordowanych w bitwie pod Pęcicami (krewni Zbigniewa Chrzanowskiego ps. „Wilk”, Antoniego Ważyńskiego ps. „Stefan”, Wojciecha Wajszczuka ps. „Wojtek” i Zbigniewa Arendarczyka ps. „Zajączek”), Powstańcy Warszawscy (por. Janusz Maksymowicz ps. „Janosz” i Bogdan Bartnikowski ps. „Mały” – reprezentujący Zarząd Związku Powstańców Warszawskich, por. Janusz Komorowski ps. „Antek” – Prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, por. Zbigniew Daab ps. „Kapiszon” – żołnierz IV Obwodu Ochota AK, por. Tadeusz Tokarski ps. „Cichy” – walczył na Czerniakowie), Środowisko Żołnierzy IV Obwodu AK „Ochota” (Pani Władysława Marcinkiewicz – Przewodnicząca), Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej (Pani Małgorzata Włodek, Pan Robert Falkowski z Zarządu Głównego oraz prof. Wiesław Wysocki – Prezes Okręgu Warszawa), delegacje kombatanckie (Światowa Federacja Polskich Kombatantów), przedstawiciele władz państwowych (Minister Obrony Narodowej był reprezentowany przez Panią kpt. Beatę Kozakiewicz-Roguską, Pani Magdalena Sawka reprezentująca Ministra Lecha Parella – Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Poseł na Sejm RP – Pan Piotr Kandyba, Pan Zbigniew Siedlewski – zastępca dyrektora Oddziału Warszawskiego IPN), Wojsko Polskie i służby mundurowe (Policja, Straż Pożarna), stowarzyszenia (Stowarzyszenie Szarych Szeregów, Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego 1944, Towarzystwo Przyjaciół Warszawy, Stowarzyszenie Lotników Polskich, Stowarzyszenie Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP, Warszawski Klub Seniorów Lotnictwa, Oddział PTTK Warka, Mokotowski Klub Turystyczno-Krajoznawczy im. Krystyny Krahelskiej), fundacje (Fundacja „Dwór Polski” z Pęcic) i muzea (Muzeum „Dulag 121” w Pruszkowie), reprezentanci samorządu wojewódzkiego (Marszałka Województwa Mazowieckiego, Pana Adama Struzika, reprezentowała Pani Agnieszka Kuźmińska), powiatowego (Przewodniczący Rady Powiatu Pruszkowskiego, Pan Rafał Sieradzki) i gmin, miast ościennych (władze Pruszkowa na czele z Prezydentem, Panem Piotrem Bąkiem; Zarząd i Rada Dzielnicy Warszawa-Ochota na czele z Burmistrzem, Panem Piotrem Krasnodębskim; władze Piastowa na czele z Burmistrzem Panem Tomaszem Jankowskim; władze Podkowy Leśnej na czele z Burmistrz, Panią Magdaleną Eckhoff; władze Miasta i Gminy Piaseczno na czele z Burmistrzem, Panem Danielem Putkiewiczem; władze Raszyna na czele z Panią Anetą Wrotną – Wicewójtem; władze Gminy Leszno na czele z Wójtem, Panem Grzegorzem Banaszkiewiczem), wójt gminy Michałowice, Małgorzata Pachecka oraz Zastępca Wójta Gminy Michałowice, Anna Fabisiak, radni gminy Michałowice (Przewodniczący rady, Jarosław Hirny-Budka, radny Bartłomiej Podleś, radna Adriana Król-Popiel), delegacje gminnych sołectw (Pani Anna Lewandowska, Pan Zdzisław Krupa), dyrektor biblioteki w Komorowie, Katarzyna Walichnowska, mieszkańcy gminy Michałowice oraz harcerze.

Na początku wysłuchano, w wykonaniu zespołu wokalno-aktorskiego „SONANTO”, koncertu pieśni powstańczych. Zebrani mogli usłyszeć m.in. „Pałacyk Michla”, „Mała dziewczynka z AK”, „Dorota”, jak też utwory bardziej współczesne „Gdzie są chłopcy z tamtych lat?” z repertuaru Pani Sławy Przybylskiej oraz „Jeśli nie wrócę” (oryginalne wykonanie Anita Lipnicka i John Porter).

Zakończenie koncertu pozwoliło obecnym na 59. Rajdzie „Po kamienistej drodze” wejść w ostatnią część obchodów rajdowych, a był nią uroczysty Apel Poległych. Prowadzony, jak co roku, przez płk. rezerwy Lecha Pietrzaka. Najpierw nastąpiło wejście pocztów sztandarowych, na czele z żołnierzami 1. Warszawskiej Brygady Pancernej niosącymi sztandar IV Obwodu AK Ochota. Następnie przy dźwiękach marszowych weszła orkiestra wojskowa i honorowa asysta wojskowa, którą stanowił pododdział reprezentacyjny Dowództwa Garnizonu Warszawa (dowódcą był ppor. Artur Rzepka). Po czym odśpiewano „Mazurka Dąbrowskiego”.

Dalej miały miejsce przemówienia. Najpierw Wójt Gminy Michałowice, Małgorzaty Pacheckiej:

Dzisiaj spotykamy się przy Mauzoleum w Pęcicach w serdecznym dowodzie pamięci o Powstańcach Warszawy, którzy na naszej ziemi zginęli 2 sierpnia 1944 roku. Równo 81 lat temu. Na pewno czują Państwo jak szczególna jest to chwila.

Tutejsza okolica niewiele się zmieniła. Jest ta sama (choć nowocześniejsza) kolejka WKD, ta sama (choć już nie kamienista)droga w kierunku Lasów Sękocińskich i Chojnowskich. To samo pole, cmentarz z I Wojny Światowej , dwór… nie ma tylko słoneczników, za którymi próbowali się ukryć ostrzeliwani Powstańcy. Prawie ten sam pejzaż, okoliczności inne…. Lepsze.

Dzisiaj naszymi honorowymi gośćmi są Powstańcy Warszawscy:Pułkownik Bogdan Bartnikowski ps „Mały”, porucznik Zbigniew Daab ps „Kapiszon”, por Tadeusz Tokarski pseudonim „Cichy”, por. Janusz Maksymowicz ps. „Janosz”, por. Janusz Komorowski ps. Antek.

Dzisiaj, w 81 rocznicę tamtych wydarzeń, wypada Panów zapytać o wiek. W sierpniu 1994 roku „Mały“, pułkownik Bogdan Bartnikowski, powstaniec i pilot Wojska Polskiego miał 12 lat, „Kapiszon“ poruczniuk Zbigniew Daab, rocznik 1929 był 15- letnim chłopcem. Tadeusz Tokarski „Cichy” w sierpniu 1944 roku miał 17 lat. Podobnie młodzi byli Janusz Maksymowicz i Janusz Komorowski.

Są zatem dziś wśród nas Powstańcy Warszawy, którzy walczyli o swoje miasto, swoją wolność, za nas, jako młodzi i bardzo młodzi, a przy tym piękni ludzie. Którzy jeszcze rok, dwa lata wcześniej byli dziećmi?

„Najmłodsi Powstańcy Warszawy byli gońcami, łącznikami, listonoszami Harcerskiej Poczty Polowej. Transportowali amunicję i żywność. Pomagali w punktach sanitarnych, kuchniach polowych, czyścili broń, przenosili rannych”. 2 dni temu zwrócił na to uwagę mieszkaniec gminy i organizator dorocznego śpiewania pieśni powstańczych, Andrzej Jarzyński.

Również każdy, kto odwiedza to miejsce, zwraca uwagę na wiek poległych, w większości młodych i bardzo młodych ludzi.

Wczoraj, pod pomnikiem Państwa Podziemnego i Armii Krajowej Prezydent Rafał Trzaskowski przypomniał opinię jaką miała w społeczeństwie międzywojnia młodzież, „nasza młodzież”. Mówiono, że jest nastawiona na siebie, zainteresowana zabawą i miłym spędzaniem czasu, lekkomyślna i nieodpowiedzialna. A jednak świat w tej ocenie tak bardzo się pomylił.

Młodzi ludzie wynieśli z domu miłość do ojczyzny, pragnienie wolności i zdolność do bezgranicznych poświęceń. Ich bohaterstwo nie było ucieczką przed życiem — było wyborem wolności. Po 5 latach terroru, czucia się ludźmi drugiej kategorii w swoim własnym kraju woleli walczyć o Polskę lub umrzeć wolni. Okupant chciał nas jako naród zniszczyć. Tak, jak wcześniej systematycznie unicestwiał Romów, Żydów czy SintiI. Także okupant idący ze wschodu chciał z nas zrobić niewolników. Ci, którzy są tutaj pochowani, zapłacili za wolność najwyższą cenę, a dzięki nim, dziś żyjemy w kraju niepodległym, w miejscu, gdzie można mówić prawdę, gdzie można pamiętać. I gdzie naszym obowiązkiem jest zachować tę pamięć.

Czy jesteśmy stąd, z Warszawy, czy z innego miasta w Polsce, dzisiaj wszyscy jesteśmy Powstańcami Warszawskimi. Pamięć Powstania Warszawskiego i obecność Powstańców Warszawy w naszym życiu (choć nie zawsze tak było, bo były też czasy ciemne, w ktorych nie mówiło sie otwarcie o powstańczym zrywie), to ta obecność, to trwanie z nami, ukształtowała nas, nasze społeczeństwo i naszą współczesność.

Żyjemy wartościami Powstania Warszawskiego. Miłością, Wolnością, Wiarą i Nadzieją, Współpracą, Jednością celu, Dobrem Polski.

Podziękujmy za to, że żyjemy w wolnym i bezpiecznym kraju.

Będziemy pielęgnować tradycję zapoczątkowaną w 1946 roku przez rodziny poległych w Pęcicach. To z ich inicjatywy, Matek i Ojcow, Rodzin Powstańców, powstał ten Pomnik-Mauzoleum — symbol niezłomności i pamięci o ich dzieciach.Dziękuję wszystkim, którzy od lat dbają o to miejsce: rodzinom, kombatantom, młodzieży, harcerzom, nauczycielom, członkom stowarzyszeń, pracownikom urzędu gminy, mieszkańcom, a także naszym partnerom, współorganizatorom tego wydarzenia —Środowisku IV Obwodu „Ochota” Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Klubowi PTTK „Varsovia“.

A przede wszystkim dziękuję Wam, Powstańcom Warszawskim i waszym rodzinom, za obecność w naszym życiu. Jestem za to bardzo i szczerze wdzięczna — to ta obecność nadaje temu wydarzeniu głęboki, prawdziwy i ludzki wymiar. Dziękuję, że jesteście z nami. Dzięki Waszej obecności ciałem i duszą, pamięć o Powstańcach nie ogranicza się do artykułu w gminnym biuletynie, lecz trwa w sercach i żywej tradycji naszej społeczności.

Drodzy Państwo, niech dzisiejsze uroczystości będą kolejnym przypomnieniem, że wolność nie jest dana raz na zawsze. Że pamięć o przeszłości to nie obowiązek formalny, ale zobowiązanie moralne wobec tych, którzy byli gotowi oddać życie. I że nasza wspólnota — tu, w Gminie Michałowice — jest silna właśnie tą pamięcią, tą wrażliwością i tą gotowością do czuwania nad historią i wartościami najwyższymi.

Bądźmy za czymś, a nie przeciw czemuś. Bądźmy za wolnością i praworządnością, bądźmy za dobrem i miłością. Zostawmy negatywność i budujmy pozytywną przyszłość. Nie walczmy o pokój, ale naszym działaniem twórzmy pokój i perspektywy do życia dla naszych dzieci i kolejnych pokoleń.

Tylko wtedy słowa piosenki „tyle młodości, tyle miłości, tyle nadziei, słów o wolności”, które zostawiają nam Powstańcy Warszawy będą miały wymierny sens.

 

Głos zabrał również Burmistrz Dzielnicy Warszawa-Ochota, Pan Piotr Krasnodębski i Pan Włodzimierz Majdewicz, Członek Honorowy PTTK. Odczytano także listy od Wicepremiera Rządu RP – Ministra Obrony Narodowej, Pana Władysława Kosiniaka-Kamysza oraz Ministra Lecha Parella, Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zarówno w przemówieniach, jak i odczytanych listach zwracano uwagę na historię Rajdu „Po kamienistej drodze”, a także wyjątkowość tej formy upamiętnienia Powstańców Warszawskich.

Reprezentanci Klubu PTTK „Varsovia” – Daniel Wolborski, Maksymilian Warmuz – przekazali drużynowemu 32. Mazowieckiej Drużyny Harcerskiej „Akwilon” z Komorowa, medal upamiętniający Kapitana Harcmistrza Stefana Jaronia Kowalskiego (patrona Klubu „Varsovia”) wraz z jego zdjęciem. Ma to pomóc młodym harcerzom w przyjęciu Druha Jaronia za patrona ich drużyny.

Tradycją rajdową stało się również wręczanie medali „Orzeł Pęcicki”. Są one przyznawane za kultywowanie w społeczeństwie, a szczególnie wśród młodzieży, pamięci o bitwie pęcickiej i Powstaniu Warszawskim. Ceremonii wręczenia medalu dokonali członkowie kapituły: Małgorzata Pachecka, Władysława Marcinkiewicz i Włodzimierz Majdewicz. W tym roku „Orła Pecickiego” otrzymało Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego 1944, mające siedzibę w budynku PAST-y przy ul. Zielnej w Warszawie. Medal odebrał członek Zarządu, Pan Franciszek Cepek.

Najważniejszym elementem tej części uroczystości było odczytanie Apelu Poległych przygotowanego przez organizatorów imprezy we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej. Apel został odczytany przez por. Wojciecha Hanakę. Po nim miała miejsce salwa honorowa i składanie wieńców oraz wiązanek. Przed złożeniem kwiatów nastąpiło zapalenie i złożenie Znicza Pamięci. Dokonali tego por. Zbigniew Daab, Maksymilian Warmuz – członek Młodzieżowej Sekcji Klubu PTTK „Varsovia”, Stanisław Szepietowski – drużynowy 32. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy „Akwilon” z Komorowa i Mateusz Żochowski – strażak z Młodzieżowej Drużyny Ochotniczej Straży Pożarnej w Nowej Wsi. Następnie został złożony drugi Znicz Pamięci w imieniu Związku Powstańców Warszawskich, a dokonali tego Janusz Maksymowicz i Bogdan Bartnikowski.

Na koniec uczestnicy Rajdu Pęcickiego mieli możliwość skosztowania grochówki strażackiej.

Serdecznie dziękujemy za obecność i zapraszamy za rok na kolejny, już 60., Rajd „Po kamienistej drodze”!!!

Autor artykułu:

Daniel Wolborski

Wiceprezes Klubu PTTK „Varsovia”

Komandor 59. Rajdu „Po kamienistej drodze”

Załączniki